Bolu Tüneli'nin Total Station ve LiDAR Sistemleri ile Ölçümü

1. Giriş

Bolu Tüneli, Türkiye'nin kuzeybatısında yer alan ve İstanbul-Ankara otoyolunun önemli bir geçiş güzergahını oluşturan bir mühendislik yapısıdır. Bu tünel, hem uzunluğu hem de zorlu jeolojik yapısı nedeniyle ölçüm ve belgeleme açısından hassasiyet gerektiren bir projedir. Bu çalışmada, Bolu Tüneli'nin hem total station hem de LiDAR teknolojileri kullanılarak ölçüldüğü varsayılarak, detaylı bir teknik süreç açıklanacaktır. Bu anlatım, sahanın fiziksel koşulları, ekipman seçimi, veri toplama yöntemleri ve veri işleme adımlarını içerecektir.

2. Total Station ile Ölçüm Süreci

Total station cihazları, klasik taksimatlı teodolitlerin ve EDM (Elektronik Mesafe Ölçer) sistemlerinin birleştirilmiş halidir. Bolu Tüneli'nin ölçümünde Trimble S9, Leica TS16 gibi yüksek hassasiyetli total station modelleri kullanılmıştır. Bu cihazlar hem yatay hem düşey açıları milimetre altı hassasiyetle ölçebilir.Ölçüm süreci şu adımları içermektedir:- Yer Kontrol Noktalarının (YKN) Kurulumu: Tünelin giriş ve çıkış noktalarına, açık alanlara GNSS destekli yer kontrol noktaları yerleştirildi.- Koordinatlandırma: Bu noktalar GNSS (RTK/GNSS baz istasyonu) ile koordinatlandırıldı.- Poligon Ölçüsü: Tünel içi ölçümler için, total station ile yönlendirilmiş ve zincirleme poligon ölçümleri yapıldı.- Profil Ölçümleri: Belirli aralıklarla enkesit profilleri alınarak tünelin iç geometrisi detaylandırıldı.

3. LiDAR ile Ölçüm Süreci

LiDAR (Light Detection and Ranging) teknolojisi, ışık dalgaları yardımıyla çevresel bilgileri milimetre hassasiyetinde üç boyutlu olarak algılar. Bolu Tüneli'nde FARO Focus S350, Leica RTC360 gibi cihazlarla ölçüm gerçekleştirilmiştir.LiDAR ölçüm süreci şu şekilde planlanmıştır:- Tarama Noktalarının Planlanması: Tünel boyunca her 10-20 metrede bir tarama noktası planlandı.- Cihaz Kurulumu ve Tarama: Belirlenen her noktada tripod üzerine yerleştirilen cihazla 360 derece tarama yapıldı.- Veri Birleştirme (Registration): Nokta bulutları, hedef küreler ve doğal nesneler yardımıyla birbirine bağlandı.- YKN Entegrasyonu: Total station ile oluşturulan yer kontrol noktalarıyla hizalanarak global koordinat sistemine oturtuldu.

4. Veri İşleme ve Modelleme

Toplanan veriler, Autodesk ReCap, Trimble RealWorks ve Leica Cyclone gibi yazılımlarla işlenmiştir. Nokta bulutları üzerinden 3B tünel modeli oluşturulmuş ve kesitler alınmıştır.Yapılan işlemler şunlardır:- Gürültü filtreleme ve nesne ayrıştırma- Kesit planlarının ve boykesitlerin çıkarılması- Nokta yoğunluğu analizi ve deformasyon tespiti- Tünel içi geometrik kontroller ve hacim hesapları

5. Sonuç ve Değerlendirme

Bolu Tüneli’nin total station ve LiDAR sistemleri ile ölçülmesi, klasik yöntemlerle kıyaslandığında çok daha hızlı, detaylı ve güvenli sonuçlar üretmiştir. Total station, yüksek doğruluklu nokta ölçümlerinde öne çıkarken, LiDAR sistemi yüzey geometrisini hızlıca elde etmekte büyük avantaj sağlamıştır.Bu entegre kullanım, tünelin bakım, onarım, deformasyon izleme ve 3B modelleme çalışmalarına katkı sağlamış, aynı zamanda belgelenmiş veriler arşiv niteliğinde kullanıma açılmıştır. Bu tür büyük ölçekli altyapı projelerinde her iki sistemin birlikte kullanılması, sahadaki tüm detayların eksiksiz şekilde modellenmesini mümkün kılmıştır.