FABRİKADA LİDAR VE LAZER TARAMA SİSTEMLERİ İLE DEFORMASYON ÖLÇÜSÜ NASIL YAPILIR

 1. Deformasyon Ölçümüne Neden İhtiyaç Duyulur?

• Çelik konstrüksiyonlarda bükülme, burkulma takibi

• Tank, silo gibi büyük yapılarda çökme ya da şişme kontrolü

• Vinç raylarında oturma veya kayma

• Zemin veya temel oturmaları

• Makine gövdelerinde vibrasyon etkisiyle oluşan mikro bozulmalar

📡 2. Kullanılan Ekipmanlar

a. Statik Lazer Tarayıcılar (Yersel)

• Örnek: Leica RTC360, FARO Focus, Trimble X7

• Yüksek doğruluk (±1-2 mm)

• Nokta yoğunluğu yüksek, detaylı yüzey tespiti sağlar

b. Mobil LiDAR Sistemleri

• Araç veya sırt tipi sistemler

• Geniş alanları hızlı tarar, hassasiyeti sabit sistemlere göre daha düşüktür

c. El Tipi LiDAR Sistemleri

• Örnek: CHC RS10, GeoSLAM ZEB

• Dar alanlar, boru arkaları veya makine altları gibi erişimi zor alanlarda kullanılır

d. Referans Donanımı

• YGNSS cihazları, Total Station, prizmatik hedefler, Yer Kontrol Noktaları (YKN)

• Deformasyon ölçümünde sabit nokta ile değişen noktalar karşılaştırılır

📏 3. Ölçüm Öncesi Hazırlıklar

a. Referans Ağı Oluşturulması

• Yapı çevresinde deformasyona uğramayacak noktalarda sabit referans noktaları belirlenir

• Bu noktalar Total Station veya GNSS ile koordinatlandırılır

b. Tarama Öncesi Kalibrasyon ve Stabilite Kontrolü

• Cihazın kalibrasyon durumu kontrol edilir

• Ölçüm yapılacak yapının titreşimden arındırılmış olması sağlanır

🔍 4. Tarama ve Veri Toplama Aşamaları

a. İlk Tarama (Referans Veri Seti)

• Fabrikanın ya da yapının ilk güncel hali detaylı olarak taranır

• Bu tarama “Referans Nokta Bulutu” olarak kaydedilir

b. Zamanla Tekrar Tarama (İzleme)

• Haftalık, aylık veya yıllık tekrar taramalar yapılır

• Aynı noktalar ve cihaz konumları korunarak yapılması önerilir

c. Hedef Noktaların Belirlenmesi

• İzlenmek istenen kritik yüzeyler, kolonlar, kirişler, platformlar önceden işaretlenir

💻 5. Veri İşleme ve Deformasyon Analizi

a. Nokta Bulutu İşleme Yazılımları

• Leica Cyclone, Trimble Realworks, FARO Scene, CloudCompare, Gexcel Reconstructor

• Nokta bulutları hizalanır (registration)

• Önceki ve sonraki taramalar üst üste bindirilir

b. Deformasyon Hesaplama Yöntemleri

• Metrik fark analizi: Yüzeyler arasındaki mesafe farkları renkli harita ile gösterilir

• İzodiferenç Haritası: Belirli tolerans dışındaki yerler farklı renkte işaretlenir

• Kesit Karşılaştırması (Cross Section Comparison)

• CAD modeli ile kıyas: Eğer fabrika yapısının 3D CAD modeli varsa, nokta bulutu buna göre sapma analiziyle kontrol edilir

📊 6. Sonuçların Raporlanması

• Deformasyon miktarları milimetre düzeyinde ifade edilir

• Renkli haritalar, kesit grafikleri, vektörel sapmalar rapora dahil edilir

• PDF + DWG + 3D Viewer formatlarında çıktı alınabilir

• Riskli alanlar önerilerle birlikte işaretlenir

⚠️ 7. Uygulama Örnekleri

📌 Örnek 1: Vinç Rayı Takibi

• Raylar üzerindeki deformasyon, 6 aylık periyotlarla taranarak ±2 mm tolerans sapmaları kontrol edilir

📌 Örnek 2: Endüstriyel Tank Gövdesi

• Silindirik tankın şişme ve çökme bölgeleri renkli deformasyon haritası ile gözlemlenir

📌 Örnek 3: Makine Temel Oturması

• Pres veya torna makineleri altındaki oturma, noktalar arası Z farkı ile analiz edilir

🏗️ 8. Türkiye'den Örnek – Sanal Harita Mühendislik Uygulaması

Antalya merkezli Sanal Harita Mühendislik, endüstriyel fabrikalarda LiDAR destekli deformasyon takibi hizmeti sunmaktadır. CHC RS10 el tipi cihazı ve mobil sistemlerle; silo deformasyonu, çelik kolon sapmaları, vinç ray analizleri gibi alanlarda başarıyla ölçümler gerçekleştirmiştir.

📌 Ekstra Tavsiyeler

• Sabit noktalarda metal hedefler veya kodlu hedefler kullanmak, hizalama kalitesini artırır

• Uzun süreli deformasyon izlemelerinde sıcaklık, nem gibi çevresel veriler de analizlere dahil edilmelidir

• Yazılım destekli animasyonlu deformasyon senaryoları sunulabilir