RÖLÖVE ÖLÇÜSÜ NASIL ALINIR?

1. Rölöve Nedir ve Neden Yapılır?

Rölöve, bir yapının veya yapılar grubunun mevcut durumunu belgelemek amacıyla yapılan, yapının plan, kesit ve görünüşlerinin ölçülerek çizildiği teknik bir işlemdir. Rölöve ile yapıların konumu, boyutları, yapı elemanları, malzeme yapısı ve taşıyıcı sistemleri gibi bilgiler kayıt altına alınır.

Rölöve çalışmaları; restorasyon ve renovasyon projelerinde, kültürel mirasın belgelenmesinde, yapı kayıt belgesi düzenlemelerinde, proje çizimlerinde, tarihi yapıların dijital ortamda belgelenmesinde ve yapı envanteri oluşturulmasında kullanılır.

2. Rölöve Ölçüsüne Hazırlık Aşaması

Rölöveye başlamadan önce dikkatli bir hazırlık gerekir:

a. Ön Araştırma ve Arşiv Taraması

• Yapıya ait varsa eski projeler, tapu kayıtları, krokiler, mimari planlar, izin belgeleri incelenir.

• Yapının tarihi değeri varsa, koruma kurulu raporları ve geçmiş restorasyon bilgileri toplanır.

b. Ekip ve Ekipman Planlaması

Rölöve çalışmalarında kullanılan ekipmanlar şunlardır:

• Lazer metre (disto)

• Total Station (elektronik takometre)

• 3D lazer tarayıcı (Faro, Leica, Trimble gibi markalar)

• El tipi LiDAR sistemleri (CHC RS10 gibi)

• Tablet ya da kâğıt üstüne çizim araçları

• Fotoğraf makinesi ve 360 derece kamera

• Not defteri, kroki kâğıdı

c. Alanın İncelenmesi ve Güvenlik

• Yapının riskli alanları, ulaşımı zor bölgeleri önceden incelenir.

• Gerekirse iskele, seyyar merdiven, koruyucu kıyafetler temin edilir.

3. Rölöve Ölçüsü Alma Aşamaları

a. Yerinde Gözlem ve Kaba Ölçü Alımı

İlk olarak yapı detaylı şekilde gezilir, plan kabaca çizilir. Bu sırada:

• Ana duvarlar, kolonlar, döşeme sınırları belirlenir.

• Dış cephe konturları ölçülür.

• Ana taşıyıcı sistem hakkında gözlemler yapılır.

Ölçü alma yöntemleri:

• Lazer metre ile ölçme: Pratik ama dar alanlarda sapma olabilir.

• Total Station ile ölçüm: Yüksek doğruluk sağlar ama zaman alır.

• Lazer tarayıcı ile 3D ölçüm: Yüksek hassasiyetli ve detaylıdır.

• El LiDAR ile ölçüm: Küçük ölçekli, dar ve iç mekanlarda idealdir.

b. Detaylı Ölçü Alımı

• Kapı, pencere, söve, lento, dolap, niş gibi detaylar ölçülür.

• Tavan yüksekliği, katlar arası yükseklik, korkuluk, merdiven ölçülür.

• Tavan süslemeleri, kolon başlıkları gibi mimari detaylar kayıt altına alınır.

• Pencere açıklıkları, kanat yönleri, cam türü gibi ayrıntılar not edilir.

c. Fotoğraf ve Video Belgeleme

• Her cephe, her oda, her detay mümkün olduğunca fotoğraflanır.

• 360 derece görüntüler veya video kayıtları alınarak daha sonra modelleme ve analizde kullanılmak üzere belge arşivi oluşturulur.

d. Nokta Bulutu (Point Cloud) Üretimi

• Lazer tarayıcı ile alınan ölçümler nokta bulutu haline getirilir.

• Nokta bulutları AutoCAD, Revit, ArchiCAD, SketchUp gibi yazılımlarla işlenebilir.

• Bu yöntem ile yapıdaki milimetrik deformasyonlar, çarpıklıklar ve eğrilikler dahi dijital ortamda analiz edilebilir.

4. Plan, Kesit ve Görünüşlerin Hazırlanması

a. Kat Planı

• Yapının her katı ayrı ayrı çizilir.

• Duvar kalınlıkları, kapı-pencere yerleri, iç bölmeler, döşeme farkları belirtilir.

• Giriş yönü, kuzey oku ve ölçek belirtilir.

b. Kesitler

• Yapının düşey doğrultuda alınan kesitlerinde tavan yüksekliği, döşeme kalınlıkları, merdiven yapısı gösterilir.

• Bodrum, zemin, ara katlar detaylı şekilde çizilir.

c. Cephe Görünüşleri

• Her cephenin ölçüsü ve mimari unsurları (pencere dizilimi, söveler, saçak, çıkma vb.) ayrı ayrı çizilir.

• Malzeme cinsleri, sıva, taş kaplama, tuğla işçiliği gibi detaylar açıklanır.

5. Dijital Ortama Aktarma ve Düzenleme

a. CAD Yazılımlarında Çizim

• Alınan ölçüler dijital çizim ortamına aktarılır (AutoCAD, Revit).

• Katmanlar (duvar, kapı, pencere, kolon, taşıyıcı vb.) ayrı ayrı çizilir.

• Tolerans değerleri eklenir.

b. 3D Modelleme (İsteğe Bağlı)

• Nokta bulutu kullanılarak üç boyutlu modelleme yapılabilir.

• SketchUp, Revit, Rhino gibi programlar tercih edilebilir.

c. Belgelerin Hazırlanması

• Planlar, kesitler ve cepheler ayrı paftalarda sunulur.

• Rölöve raporu yazılır: yapının konumu, ölçü tekniği, kullanılan ekipmanlar ve uygulama süreci detaylı şekilde belgelenir.

6. Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

• Ölçü doğruluğu: Milimetrik hassasiyet, restorasyon ve mimari projelerde hayati öneme sahiptir.

• Zaman yönetimi: Geniş alanlarda planlama doğru yapılmazsa süre uzayabilir.

• Ortam koşulları: Özellikle tarihi yapılarda nem, toz ve karanlık alanlar cihaz kullanımını etkileyebilir.

• Ekip çalışması: Büyük yapılar için birden fazla ekip üyesi ile koordinasyon gereklidir.

7. Sonuç

Rölöve ölçüsü almak, yalnızca teknik bir işlem değil; aynı zamanda tarihi dokuyu ve yapının özgünlüğünü koruma sorumluluğu taşıyan önemli bir iştir. Rölöve çalışması sayesinde yapıların güncel durumu detaylı şekilde belgelenir, restorasyon ve yeniden yapım süreçlerine doğru ve güvenilir veri sağlanmış olur.

Özellikle günümüzde lazer tarayıcılar ve LiDAR teknolojisi, rölöve ölçüsünü hızlı, güvenli ve yüksek hassasiyetle almamıza olanak tanımaktadır. El tipi LiDAR’lar (örneğin CHC RS10 gibi), dar alanlarda ve detaylı ölçüm gereken yerlerde önemli avantajlar sunar. Nokta bulutu teknolojisi ile üç boyutlu veri elde edilerek dijital arşivleme ve analiz süreçleri çok daha kolay hâle gelmiştir.