Türkiye’de Hava LiDAR ve Mobil LiDAR Sistemlerinin Geniş Kapsamlı Kullanımı ve Karşılaştırılması

LiDAR (Light Detection and Ranging), ışık darbeleri göndererek çevresindeki nesnelerin üç boyutlu konumunu belirleyen bir uzaklık ölçüm teknolojisidir. Türkiye’de LiDAR teknolojisi, son yıllarda artan sayıda uygulama alanı ile hem kamu hem de özel sektör tarafından aktif şekilde kullanılmaktadır. Bu belge, hava LiDAR sistemleri ve araç üzerine monte edilen mobil LiDAR sistemlerinin Türkiye’deki uygulama alanlarını ve detaylı bir karşılaştırmasını sunar.

1. Hava LiDAR Sistemleri (Airborne LiDAR)

Hava LiDAR sistemleri, genellikle sabit kanatlı uçaklar, helikopterler veya drone'lara entegre edilen sensörlerle çalışır. Geniş arazilerin yüksek hızla ve yüksek doğrulukla taranmasına olanak tanır. Türkiye'de hem kamu kurumları hem de özel sektör tarafından jeoloji, ormancılık, tarım, afet yönetimi gibi çok sayıda alanda kullanılmaktadır.

Kullanım Alanları ve Örnekler

Kullanım Alanı	Açıklama	Türkiye’den Örnekler
Orman ve Biyokütle Analizi	Ağaç yükseklikleri, orman yoğunluğu, biyokütle hesaplaması	Karadeniz ormanlarında Orman Genel Müdürlüğü projeleri
Tarım Alanları Haritalama	Arazi sınıflandırması, ürün analizleri	Konya Ovası, GAP Bölgesi
Deprem Risk Analizi	Fay hatlarının haritalanması, yüzey deformasyonları	Kahramanmaraş, Hatay depremleri sonrası analizler
Heyelan Gözlemi	Yer değişimleri, yamaç stabilitesi	Rize, Artvin bölgelerinde AFAD çalışmaları
Kıyı Yönetimi	Erozyon tespiti, kıyı çizgisi değişimi	İzmir Körfezi, Mersin kıyıları
Arkeolojik Alan Belirleme	Gizli yapılar, tarihi yolların tespiti	Afrodisias, Göbeklitepe, Kapadokya
Baraj Havzası Modelleme	Sediment kontrolü, havza hacim analizi	DSİ baraj projelerinde
Geniş Alan Altyapı Planlama	Yol, enerji hattı güzergâhı planlaması	Ulaştırma Bakanlığı projeleri

2. Araç Üzerine Takılan Mobil LiDAR Sistemleri

Mobil LiDAR sistemleri, karayolu taşıtlarına entegre edilen lazer tarayıcılar ile çalışır. Yollarda ilerlerken çevredeki binaları, altyapıyı ve yüzey detaylarını milimetre seviyesinde hassasiyetle tarar. Türkiye’de belediyeler, harita mühendislik firmaları, altyapı şirketleri ve özel sanayi bölgeleri bu sistemleri etkin biçimde kullanmaktadır.

Kullanım Alanları ve Örnekler

Kullanım Alanı	Açıklama	Türkiye’den Örnekler
Şehir Modelleme	Binaların, yolların, kaldırım ve çevresel detayların 3D haritalaması	Antalya, İstanbul, Konya şehir merkezleri
Altyapı Envanteri	Direk, aydınlatma, levha, rögar kapaklarının sayısallaştırılması	İstanbul Büyükşehir Belediyesi GIS projeleri
Yol ve Trafik Planlaması	Yol eğimi, refüj ölçümleri, çizgi planları	Karayolları Genel Müdürlüğü sahaları
Kentsel Dönüşüm Projeleri	Bina konturları, parsel kotları, kat planı çıkarımı	TOKİ dönüşüm alanları
Sanayi Alanları ve OSB'ler	Fabrika içi ve dışı taramalarla dijital ikiz üretimi	Gebze OSB, Ankara OSTİM
Kampüs ve Tesis Taraması	Üniversite ve hastane kampüslerinin 3D modellenmesi	ODTÜ, Hacettepe Üniversitesi
Acil Durum Yönetimi	Yangın kaçış planı oluşturmak için detaylı bina iç-dış haritalama	AFAD ortaklı projeler
Miras Alanların Belgelenmesi	Tarihi sokak ve yapılar 3D kayıt altına alınır	Antalya Kaleiçi, Mardin şehir merkezi

3. Hava LiDAR ve Mobil LiDAR Sistemlerinin Karşılaştırılması

Karşılaştırma Kriteri	Hava LiDAR	Mobil LiDAR
Kapsama Alanı	Geniş ve ulaşılması zor kırsal alanlar	Yol bağlantılı şehir içi ve sanayi bölgeleri
Çözünürlük	Orta (10–30 cm arası)	Yüksek (1–3 cm arası)
Tarama Süresi	Kısa sürede büyük alan taranabilir	Detaylı tarama uzun sürer
İzin Gerekliliği	Sivil Havacılık izni gerekir	Trafik uygunluğu yeterlidir
Maliyet	Uçuş ve ekipman nedeniyle yüksektir	Görece düşük ve ulaşılabilir
Erişilebilirlik	Ulaşılması zor alanlarda avantajlı	Yalnızca kara yolları ile erişilebilir alanlar
Veri İşleme	Yüzey modeli üretimi önceliklidir	Objeye dayalı detaylı modeller üretilir
Kullanım Odakları	Jeoloji, orman, kıyı, geniş alan planlaması	Şehircilik, altyapı, bina, dijital ikiz

4. Sonuç ve Değerlendirme

Türkiye’de LiDAR teknolojisinin gelişimiyle birlikte, hem hava hem de mobil sistemlerin uygulama alanı her geçen gün genişlemektedir. Hava LiDAR sistemleri, geniş ve engebeli arazilerin hızlı taranmasında ve çevresel analizlerde büyük avantaj sağlarken; mobil LiDAR sistemleri şehir modelleme, altyapı envanteri ve bina taramaları gibi daha detay odaklı uygulamalarda öne çıkmaktadır. Kamu kurumları, üniversiteler ve özel sektör firmaları bu teknolojileri birlikte kullanarak hem kapsamlı hem de detaylı veri üretimi sağlamaktadır.

5. Kullanılan Ekipmanlar ve Yazılımlar

LiDAR sistemleri hem hava hem de mobil uygulamalarda çeşitli donanım ve yazılımlar ile çalışmaktadır. Türkiye’de bu sistemlerin kullanımı aşağıdaki ekipman ve yazılım örnekleri ile desteklenmektedir:

Hava LiDAR Sistemlerinde Kullanılan Donanım ve Yazılımlar

·         • RIEGL VUX-1UAV – Yüksek çözünürlüklü hava LiDAR sensörü

·         • Velodyne Alpha Prime – Drone tabanlı uygulamalarda kullanılır

·         • DJI Matrice 300 RTK – Drone platformu

·         • Phoenix LiDAR Systems – Entegre LiDAR drone sistemleri

·         • Leica ALS70 – Sabit kanatlı uçaklar için LiDAR sensörü

·         • Terrasolid – Nokta bulutu işleme yazılımı

·         • Global Mapper LiDAR Module – Veri analiz ve sınıflandırma aracı

·         • Pix4D ve Agisoft Metashape – Fotogrametri ile LiDAR birleşimi

Mobil LiDAR Sistemlerinde Kullanılan Donanım ve Yazılımlar

·         • Leica Pegasus Two – Araç üstü mobil tarayıcı sistemi

·         • Trimble MX9 – Yüksek hızlı çoklu sensörlü mobil haritalama sistemi

·         • CHC RS10 – El tipi ve mobil kullanımda yaygın LiDAR

·         • FARO Focus M70 / S150 – Statik lazer tarayıcı ile entegre kullanım

·         • RIEGL VMX-2HA – Yüksek hassasiyetli mobil LiDAR

·         • Orbit GT – Mobil haritalama verilerini görselleştirme yazılımı

·         • Autodesk ReCap – Nokta bulutundan model üretimi

·         • Bentley ContextCapture – Mobil LiDAR ve fotogrametri birleşimi

6. Uygulama Senaryosu: Antalya Şehir Merkezi Mobil LiDAR ile Tarama

Sanal Harita Mühendislik tarafından 2024 yılında gerçekleştirilen bir çalışmada, Antalya şehir merkezinin tamamı mobil LiDAR sistemi kullanılarak taranmıştır. Kullanılan sistem CHC RS10 LiDAR cihazı ile entegre edilmiş yüksek çözünürlüklü panoramik kamera sistemi olmuştur. Araç, şehrin ana arterlerinde saatte ortalama 30 km hızla ilerleyerek yaklaşık 2 günde toplam 100 km yol taramıştır.

Uygulamanın Aşamaları

1.       1. Hazırlık: Güzergah planlaması, trafik izinlerinin alınması ve araç montajının yapılması

2.       2. Veri Toplama: Mobil LiDAR sistemiyle GPS/IMU eş zamanlı veri toplanması

3.       3. Nokta Bulutu Üretimi: Ham verilerden yoğun nokta bulutlarının oluşturulması

4.       4. Veri Sınıflandırma: Kaldırım, bina, trafik levhası gibi objelerin sınıflandırılması

5.       5. 3D Modelleme: Nokta bulutundan bina cepheleri, yol yapıları ve altyapının modellenmesi

6.       6. CBS Entegrasyonu: Verilerin belediye CBS sistemine aktarılması

7.       7. Raporlama: Elde edilen haritalar ve görsellerle kapsamlı rapor hazırlanması

Elde Edilen Çıktılar

• Antalya şehir merkezinin yüksek çözünürlüklü 3D haritası• Yol kotları, bina yükseklikleri ve altyapı envanteri• Acil durum planlaması için yangın kaçış analiz verileri• Kentsel dönüşüm alanlarında bina kontur analizleri• Belediye ulaşım ve park yönetimi için ölçüsel altyapı haritası

7. Uygulama Senaryosu: Rize Heyelan Bölgelerinde Hava LiDAR ile Gözlem

Karadeniz bölgesinde, özellikle Rize’nin Fındıklı ve Ardeşen ilçelerinde sık sık yaşanan heyelanların takibi amacıyla 2023 yılında bir hava LiDAR projesi uygulanmıştır. Bu çalışmada, RIEGL VUX-1UAV sensörü DJI Matrice 300 RTK drone platformuna entegre edilerek 150 metre irtifadan 10 cm yatay çözünürlükte veri toplanmıştır. Yaklaşık 45 km² alan taranarak riskli yamaçlar ve aktif kayma zonları tespit edilmiştir.

Uygulamanın Aşamaları

8.       1. Bölge Seçimi: Önceden tespit edilmiş heyelan potansiyeli yüksek alanların belirlenmesi

9.       2. Uçuş Planlaması: Uçuş güzergahları, irtifa ve tarama yoğunluğu planlaması

10.   3. LiDAR Taraması: Hedef bölge üzerinde drone ile LiDAR veri toplanması

11.   4. DSM/DTM Üretimi: Sayısal yüzey ve arazi modellerinin oluşturulması

12.   5. Eğilim ve Sıklık Analizi: Kayma eğilimli bölgelerin tespiti

13.   6. Raporlama ve Uyarı Sistemleri: Riskli bölgelerin haritalanarak ilgili kurumlara bildirilmesi

Elde Edilen Çıktılar

• Rize doğu kıyılarındaki topoğrafik değişim haritası• Aktif heyelan zonlarının konumsal analizi• DTM verilerine göre tahliye planlaması için modelleme• Düşey deformasyon eğrilerinin sınıflandırılması• Riskli alanların coğrafi bilgi sistemine aktarımı

8. Uygulama Senaryosu: GAP Bölgesinde Hava LiDAR ile Tarımsal Alan Haritalama

Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) kapsamında Şanlıurfa ve çevresindeki geniş tarım alanlarının verimliliğini artırmak amacıyla 2022 yılında hava LiDAR sistemi ile kapsamlı bir arazi analizi yapılmıştır. Leica ALS80 LiDAR sensörü sabit kanatlı uçakla entegre edilerek 100 km²’lik bir alan taranmıştır. Elde edilen verilerle eğim analizi, yüzey akış modellemesi ve arazi sınıflandırması gerçekleştirilmiştir.

Uygulamanın Aşamaları

14.   1. Tarama Alanının Belirlenmesi: Sulama alanları, mısır ve buğday tarlalarının yoğun olduğu bölgelerin seçimi

15.   2. Uçuş Planı ve Hava Aracı Hazırlığı: Sabit kanatlı uçak ve sensör entegrasyonu

16.   3. LiDAR Verisinin Toplanması: Yüksek irtifadan hızlı veri tarama

17.   4. Topoğrafik Modelleme: Sayısal yüzey ve arazi modeli üretimi

18.   5. Tarım Arazisi Analizi: Eğim, yön ve drenaj analizleri

19.   6. Verimlilik Haritalama: Toprak yapısı ve potansiyel ürün değerlendirmesi

Elde Edilen Çıktılar

• GAP bölgesinin sayısal arazi modeli (DTM)• Tarım alanlarında yön, eğim ve su akışı analizleri• Sulama altyapısının planlanması için 3D topoğrafik veri• Arazi kullanım planlaması için katmanlı CBS haritaları• Tarım Bakanlığına yönelik verimlilik değerlendirme raporları

9. Uygulama Senaryosu: Kapadokya Bölgesinde Kültürel Mirasın Hava ve Mobil LiDAR ile Belgelenmesi

Kapadokya’nın benzersiz kaya oluşumları, yer altı şehirleri ve tarihi yapıları 2023 yılında hem hava hem de mobil LiDAR sistemleriyle belgelenmiştir. Bu çalışma, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Nevşehir Belediyesi koordinasyonunda gerçekleştirilmiştir. Leica BLK360 ve CHC RS10 mobil LiDAR cihazları dar sokaklar ve mağara girişleri için; DJI Matrice 300 RTK + RIEGL miniVUX-1UAV hava LiDAR ise geniş kaya alanları ve yerleşkeler için kullanılmıştır.

Uygulamanın Aşamaları

20.   1. Tarihi Bölge Haritalaması: UNESCO miras alanları, kiliseler, kaya oyma yapılar

21.   2. Hava LiDAR Taraması: Vadi ve açık alanlarda uçuşlu tarama

22.   3. Mobil LiDAR Taraması: Ziyaretçi yolları, tünel girişleri, sokaklar

23.   4. Nokta Bulutu Birleştirme: Hava ve mobil taramaların entegre edilmesi

24.   5. 3D Model Üretimi: Kültürel varlıkların detaylı dijital ikizi

25.   6. Sanal Gerçeklik Hazırlığı: VR rehberlik sistemleri için veri hazırlığı

Elde Edilen Çıktılar

• Kapadokya’nın yüksek çözünürlüklü birleşik 3D modeli• Yer altı şehirlerinin dijital belgelenmesi• Ziyaretçi yönlendirme sistemleri için görselleştirme• Kültürel mirasların restorasyon öncesi veri arşivi• Sanal tur uygulamaları için görsel veri üretimi

10. Uygulama Senaryosu: Marmara Bölgesi OSB'lerinde Mobil LiDAR ile Endüstriyel Alan Tarama

Türkiye’nin en büyük organize sanayi bölgelerinin yer aldığı Marmara Bölgesi’nde, özellikle Kocaeli-Gebze ve Tekirdağ-Çorlu OSB'lerinde mobil LiDAR sistemleri ile endüstriyel tarama uygulamaları yapılmıştır. 2024 yılında Sanal Harita Mühendislik tarafından CHC RS10 cihazı ile yürütülen bu çalışma sayesinde, büyük ölçekli fabrikaların hem dış cepheleri hem de kampüs altyapısı milimetrik hassasiyetle modellenmiştir.

Uygulamanın Aşamaları

26.   1. OSB Giriş ve Yol Planlaması: Ana arterler ve fabrika bağlantı yollarının belirlenmesi

27.   2. Mobil LiDAR Montajı: Cihazın araca entegrasyonu ve test sürüşü

28.   3. Tarama Süreci: Yollarda düşük hızla ilerlenerek detaylı veri toplanması

29.   4. Nokta Bulutu Oluşturma: Her fabrika için ayrı katmanlar halinde veri işlenmesi

30.   5. CBS Tabanlı Envanter: Yön levhaları, trafo merkezleri, boru hatları gibi altyapının haritalanması

31.   6. Raporlama ve Teknik Çıktılar: Yatırımcılar ve OSB yönetimi için analizler sunulması

Elde Edilen Çıktılar

• Gebze OSB'nin ayrıntılı 3D dijital modeli• Her fabrikanın giriş-çıkış, kaldırım, trafik ve park alanı planları• CBS üzerinde görselleştirilen altyapı envanteri• Yeni inşaat projeleri için uygunluk analizleri• OSB yönetimi için dijital arşiv ve veri yönetimi altyapısı

11. Uygulama Senaryosu: İzmir Limanı ve Kıyı Şeridinde Hava LiDAR ile Haritalama

Ege Bölgesi’nin en önemli ticaret ve ulaşım merkezlerinden biri olan İzmir Limanı ve çevresindeki kıyı şeridi, 2023 yılında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı desteğiyle hava LiDAR teknolojisi kullanılarak haritalanmıştır. Bu çalışma, kıyı çizgisi değişimlerinin izlenmesi, liman genişletme projelerinin planlanması ve kentsel kıyı yerleşimlerinin yönetilmesi açısından büyük önem taşımıştır. RIEGL VQ-1560i hava LiDAR sistemi, sabit kanatlı uçakla 300 metre irtifadan uçurularak 50 km uzunluğunda kıyı bandı boyunca veri toplanmıştır.

Uygulamanın Aşamaları

32.   1. Uçuş Hazırlığı: Hava koşullarına göre uçuş izni alınması ve rota belirlenmesi

33.   2. Hava LiDAR Tarama Operasyonu: Kıyı şeridi boyunca yüksek doğrulukta veri toplama

34.   3. DSM/DTM Üretimi: Deniz seviyesi ile kara topografyası ayrımı yapılması

35.   4. Kıyı Analizleri: Dolgu alanları, doğal kıyı çizgisi, liman yapıları incelendi

36.   5. Entegrasyon: Deniz seviyesi yükselmesi projeksiyonları ile CBS analizleri

37.   6. Raporlama: Yerel yönetimlere ve planlama ofislerine detaylı harita sunumu

Elde Edilen Çıktılar

• İzmir kıyı şeridinin yüksek çözünürlüklü DTM haritası• Liman genişleme bölgeleri için topoğrafik analiz• Deniz seviyesi projeksiyonlarına göre risk haritaları• Sahil kullanım planlarına altlık oluşturan vektör haritalar• Dolgu alanlarının tespiti ve sınırlandırılması için veri seti

12. Uygulama Senaryosu: İstanbul Tarihi Yarımada'da Mobil LiDAR ile Kültürel Alan Belgelenmesi

İstanbul’un en önemli kültürel miras alanlarından biri olan Tarihi Yarımada (Sultanahmet, Ayasofya, Topkapı Sarayı ve çevresi), 2024 yılında mobil LiDAR teknolojisi kullanılarak ayrıntılı biçimde taranmıştır. Bu proje, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Sanal Harita Mühendislik iş birliğiyle yürütülmüştür. Dar sokaklar, surlar, meydanlar ve camii cepheleri CHC RS10 ve FARO Focus lazer tarayıcı sistemleriyle mobil ve tripod destekli olarak taranmış; yapıların dijital arşivleri oluşturulmuştur.

Uygulamanın Aşamaları

38.   1. Alan Tanımı: Tarihi yapıların ve sokakların tarama rotalarının belirlenmesi

39.   2. Mobil LiDAR Taraması: Yaya yollarında tripod destekli tarama yapılması

40.   3. Veri Kayıtları: Ayasofya, Sultanahmet Camii, Topkapı Sarayı gibi simge yapıların yüksek çözünürlüklü veri kaydı

41.   4. Nokta Bulutu Entegrasyonu: Mobil LiDAR ile sabit tarayıcıların verilerinin birleştirilmesi

42.   5. 3D Kültürel Modelleme: Yapıların dijital ikizlerinin oluşturulması

43.   6. Arşiv ve Restorasyon Planlaması: Kültürel koruma çalışmalarına teknik altlık sağlanması

Elde Edilen Çıktılar

• İstanbul Tarihi Yarımada'nın 3D dijital dokümantasyonu• UNESCO kültürel miras alanlarının dijital envanteri• Tarihi yapıların deformasyon tespitine yönelik referans verisi• Turistik sanal gezintiler için hazırlanmış mimari VR verisi• Restorasyon projelerinde kullanılmak üzere CAD ve BIM uyumlu modeller

13. Uygulama Senaryosu: İstanbul Havalimanı’nda Hava ve Mobil LiDAR ile Envanter ve Alan Yönetimi

İstanbul Havalimanı (IST), Türkiye’nin en büyük havalimanı olarak, 2023 yılında hem hava hem de mobil LiDAR sistemleri ile detaylı bir şekilde haritalanmıştır. Bu çalışmada, pistlerin, terminal çevresinin ve apron bölgesinin kontrolü amacıyla RIEGL VQ-780i hava LiDAR sistemi ile sabit kanatlı uçak kullanılmış; iç yollar ve terminal çevresi ise Trimble MX9 mobil LiDAR aracı ile taranmıştır. Amaç; güvenlik, bakım, trafik ve altyapı planlaması için yüksek doğrulukta dijital modeller üretmektir.

Uygulamanın Aşamaları

44.   1. Hava Sahası Planlaması: Uçuş emniyeti ve pist izinleri ile hava LiDAR uçuş rotalarının hazırlanması

45.   2. Mobil LiDAR Rotaları: Terminal giriş-çıkışları, iç yollar, taşıma güzergâhlarının belirlenmesi

46.   3. Veri Toplama: Hava LiDAR ile 1000 hektarlık alanın yüksekten taranması, mobil LiDAR ile iç ağların modellenmesi

47.   4. Veri İşleme: Nokta bulutu hizalama, sınıflandırma, yüzey üretimi

48.   5. Envanter Çıkartımı: Tabela, yol çizgisi, aydınlatma, altyapı unsurlarının belirlenmesi

49.   6. Kullanıma Entegrasyon: CAD/BIM projelerine aktarılarak bakım ve operasyon süreçlerine dahil edilmesi

Elde Edilen Çıktılar

• İstanbul Havalimanı’nın detaylı 3D topoğrafik ve yapısal modeli• Pist, apron, taksi yolları ve terminal alanlarının ölçüsel haritaları• Trafik ve yönlendirme sistemlerinin dijital haritalaması• Tesis yönetimi için dijital ikiz oluşturulması• Havalimanı güvenlik ve bakım planlaması için veri altyapısı

14. Uygulama Senaryosu: Atatürk Barajı ve Havzasında Hava LiDAR ile Yönetim ve İzleme

Türkiye’nin en büyük barajı olan Atatürk Barajı, 2023 yılında Devlet Su İşleri (DSİ) koordinasyonunda hava LiDAR teknolojisiyle detaylı olarak haritalanmıştır. Baraj gövdesi, su toplama alanı, çevre havzaları ve dolusavak bölgeleri sabit kanatlı uçakla entegre edilen RIEGL VQ-1560 II hava LiDAR sistemi ile 20 cm yatay çözünürlükte taranmıştır. Proje, su seviyesi değişimleri, sediment birikimi ve kıyı deformasyonlarının takibi için temel oluşturmuştur.

Uygulamanın Aşamaları

50.   1. Havza Alanının Belirlenmesi: Su toplama havzaları, rezervuar, sedimantasyon havzalarının tanımlanması

51.   2. Uçuş Planı Oluşturma: İrtifa, tarama yoğunluğu ve uçuş güzergahlarının belirlenmesi

52.   3. Hava LiDAR Tarama Operasyonu: Sabit kanatlı uçakla veri toplama

53.   4. DSM/DTM Üretimi: Yüzey ve çıplak arazi modellerinin oluşturulması

54.   5. Sediment Birikimi Analizi: Su altında kalan bölgelerde dolgu tespiti

55.   6. DSİ Sistemiyle Entegrasyon: Baraj yönetim sistemlerine veri aktarımı

Elde Edilen Çıktılar

• Atatürk Barajı'nın yüksek çözünürlüklü 3D yüzey modeli• Sediment birikim alanlarının haritalanması• Su seviyesinin sezonluk analizine olanak tanıyan DTM verisi• Baraj güvenliği için deformasyon izleme altyapısı• Havza bazlı yağış-toprak-su etkileşiminin modellenmesi

15. Uygulama Senaryosu: Ankara–Niğde Otoyolu Güzergâhında Hava LiDAR ile Planlama

Ankara–Niğde Otoyolu projesinde, güzergâh planlaması ve kesit analizleri amacıyla 2022 yılında hava LiDAR sistemi ile detaylı taramalar yapılmıştır. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı koordinasyonunda yürütülen bu çalışmada, RIEGL LMS-Q780 sensörü ile 200 km uzunluğunda planlanan güzergâh boyunca 15 cm çözünürlükte veri elde edilmiştir.

Uygulamanın Aşamaları

56.   1. Güzergâh Tanımlaması: Alternatif hatların CBS üzerinden analiz edilmesi

57.   2. LiDAR Tarama Planı: Uçuş hatlarının güzergâhı kapsayacak şekilde planlanması

58.   3. Veri Toplama: Sabit kanatlı uçakla otoyol boyunca veri toplama

59.   4. Kot Analizi ve Boykesit Üretimi: Yükseklik profilleri oluşturulması

60.   5. Topoğrafya ve Eğim Analizleri: Yer şekillerinin yatay ve düşey eğim kontrolü

61.   6. Tasarım Mühendisliği Entegrasyonu: Karayolu projelerine DTM aktarımı

Elde Edilen Çıktılar

• Otoyol boyunca boykesit ve enkesit profilleri• Dolgu-kazı hesapları için hassas topoğrafya modeli• Alternatif yol senaryoları için analiz altyapısı• Tünel, köprü ve viyadük planlaması için uygunluk haritaları

16. Uygulama Senaryosu: Yedigöller Milli Parkı’nda Hava LiDAR ile Ekosistem İzleme

Bolu Yedigöller Milli Parkı’nda orman dokusunun, bitki örtüsünün ve erozyon alanlarının izlenmesi amacıyla 2023 yılında hava LiDAR çalışması yapılmıştır. Tarım ve Orman Bakanlığı desteğiyle gerçekleştirilen bu projede, DJI M300 RTK drone ile RIEGL miniVUX-1UAV sensörü kullanılmıştır.

Uygulamanın Aşamaları

62.   1. Alan Belirleme: Park içindeki aktif yürüyüş yolları ve eğimli alanların belirlenmesi

63.   2. Drone Uçuş Planlaması: Yoğun orman örtüsüne uygun uçuş irtifası ve rotaları hazırlanması

64.   3. Veri Toplama: Yüksek çözünürlüklü nokta bulutu elde edilmesi

65.   4. Canopy Yüksekliği ve Bitki Sıklığı Analizi: Orman dokusu modelleme

66.   5. Erozyon Riski Tespiti: Eğim, drenaj ve yağış modelleme katmanları

67.   6. Koruma Planlaması: Milli park yönetimine karar destek verisi sağlanması

Elde Edilen Çıktılar

• Orman yüksekliği ve ağaç yoğunluğu haritaları• Doğal erozyon bölgelerinin haritası• Milli park yürüyüş yollarının ve altyapısının 3D modeli• Doğa koruma planları için karar destek analizleri

17. Uygulama Senaryosu: Ege Üniversitesi Kampüsünde Mobil LiDAR ile Mimari Modelleme

İzmir'deki Ege Üniversitesi kampüsü 2024 yılında mimari dijital ikiz oluşturma amacıyla mobil LiDAR sistemleriyle taranmıştır. Sanal Harita Mühendislik tarafından yürütülen bu çalışmada, CHC RS10 ve FARO Focus S150 cihazları kullanılarak yaya yolları, bina girişleri ve açık alanlar ayrıntılı şekilde modellenmiştir.

Uygulamanın Aşamaları

68.   1. Kampüs Bina ve Yollarının Belirlenmesi: Harita üzerine bina sınırlarının işlenmesi

69.   2. Mobil LiDAR Tarama: Kampüs içinde yavaş hızla veri toplanması

70.   3. Sabit Nokta Taramaları: Tripod ile bina giriş ve çevresinin taranması

71.   4. Nokta Bulutu Birleştirme: Mobil ve sabit taramaların tek modele entegresi

72.   5. Mimari Modelleme: Kat planları, cephe verileri ve açık alan tasarımları

73.   6. VR ve CBS Entegrasyonu: Yönlendirme sistemleri ve sanal kampüs turu için veri aktarımı

Elde Edilen Çıktılar

• Ege Üniversitesi kampüsünün dijital mimari modeli• Bina giriş-çıkışları ve yaya yollarının detaylı planları• Kat planları ve VR kampüs turu verileri• Engelli erişim planlaması için topografik analiz haritaları

18. Görsel Örnek Açıklamaları

Aşağıda, hava ve mobil LiDAR sistemleri ile yapılan uygulamalara dair temsili görsel açıklamaları yer almaktadır. Bu açıklamalar, kullanıcıya olası çıktılar hakkında fikir vermesi amacıyla hazırlanmıştır.

·         • Şehir merkezinde mobil LiDAR ile elde edilen 3D nokta bulutu örneği: Renkli yoğunluk bilgisi içeren, bina cephe detayları görülebilir.

·         • Hava LiDAR ile oluşturulmuş dijital arazi modeli (DTM): Eğim, yön, akış analizlerine temel oluşturan çıplak yüzey modeli.

·         • Kapadokya bölgesinde tarihi yapının nokta bulutu görünümü: Kaya yapılarının detaylı jeometrisi, deformasyon analizine uygun.

·         • Fabrika sahası içinde mobil LiDAR ile oluşturulmuş detaylı yapısal model: İdari binalar, depo alanları ve açık saha altyapısı dahil.

·         • Yüksek çözünürlüklü otoyol güzergahının boykesit analizi: Dolgu-kazı hesapları ve güzergah geçiş noktaları için kullanılır.

·         • Üniversite kampüsü alanının bina ve yaya yolu modellemesi: Mimari VR ve yönlendirme sistemleri için oluşturulan veri altyapısı.