Türkiye’de LiDAR Kullanım Alanları

Giriş

LiDAR (Light Detection and Ranging), ışık algılama ve menzil bulma anlamına gelen, lazer darbeleri göndererek nesnelere olan uzaklığı ölçen bir uzaktan algılama teknolojisidir. Bu teknoloji, hassas 3B yüzey modelleri ve detaylı çevre analizleri için kullanılır. Türkiye’de özellikle son on yılda LiDAR teknolojisinin kullanım alanları hızla yaygınlaşmıştır. Bu makalede, Türkiye’de LiDAR teknolojisinin uygulandığı başlıca alanlar, kullanılan sistemler, sahadaki örnek uygulamalar ve geleceğe yönelik projeksiyonlar detaylı şekilde ele alınacaktır.

1. Haritacılık ve Kadastro

Türkiye’de LiDAR sistemleri en yaygın olarak haritacılık ve kadastro alanlarında kullanılmaktadır. Yersel lazer tarayıcılar, mobil LiDAR araçları ve hava LiDAR sistemleri ile yapılan ölçümler sayesinde yüksek çözünürlüklü arazi modelleri oluşturulmaktadır. Bu veriler, imar planlaması, kadastro yenileme, kırsal dönüşüm projeleri gibi pek çok uygulamanın temelini oluşturur. Sanal Harita Mühendislik gibi firmalar, bu alanda mobil LiDAR sistemleriyle kırsal ve kentsel alan haritalarını oluşturmakta, 3B şehir modelleri üretmektedir.

2. Şehircilik ve Altyapı Planlaması

Kentsel dönüşüm, akıllı şehirler, altyapı planlaması gibi projelerde LiDAR teknolojisi önemli bir rol oynamaktadır. Belediyeler, yol, kaldırım, yeşil alan ve bina gibi unsurların durumunu analiz etmek, yeni projeler planlamak ve dijital şehir modelleri üretmek için mobil LiDAR sistemlerinden faydalanmaktadır. Bu sayede hem mühendislik hem de coğrafi bilgi sistemleri (GIS) uygulamaları eş zamanlı olarak güncellenebilmektedir.

3. Ormancılık ve Tarım

Tarım ve Orman Bakanlığı ile çeşitli üniversiteler, LiDAR verilerini orman envanteri oluşturma, ağaç yoğunluğu belirleme, biyokütle hesaplama ve hassas tarım uygulamaları için kullanmaktadır. Özellikle orman yangınları sonrası hasar tespiti ve orman yollarının planlanmasında hava tabanlı LiDAR sistemleri büyük kolaylık sağlar. Ayrıca meyve bahçelerinde ağaçların taç hacmi, yükseklik analizi gibi veriler LiDAR ile hassas şekilde ölçülmektedir.

4. Arkeoloji ve Kültürel Mirasın Korunması

Türkiye’nin zengin kültürel mirası, LiDAR teknolojisi ile daha hassas bir şekilde belgelenmektedir. Özellikle yoğun bitki örtüsü altında kalan tarihi kalıntılar, hava LiDAR sistemleri sayesinde yüzey modeli olarak ortaya çıkarılabilmektedir. Çatalhöyük, Hattuşa, Efes ve Afrodisyas gibi önemli ören yerlerinde yapılan bazı çalışmalarda bu teknoloji kullanılmıştır.

5. Afet Yönetimi ve Risk Analizi

Türkiye gibi deprem kuşağında yer alan bir ülkede, LiDAR teknolojisi afet öncesi risk analizleri ve afet sonrası hasar tespiti için kritik öneme sahiptir. AFAD, üniversiteler ve özel şirketler, heyelan bölgelerinin modellenmesi, sel riski analizleri ve fay hatlarının çevresinin modellenmesi gibi konularda LiDAR verilerinden faydalanmaktadır.

6. Ulaşım ve Karayolu Güvenliği

Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen yol projelerinde, otoyol ve köprü inşaatlarında LiDAR sistemleri aktif olarak kullanılmaktadır. Mobil LiDAR sistemleriyle mevcut yol durumunun dijital ikizi oluşturulmakta ve bu sayede yol bakım ve iyileştirme projeleri daha güvenli ve verimli hale getirilmektedir.

7. Enerji ve Maden Uygulamaları

Baraj, hidroelektrik santrali (HES), güneş ve rüzgar enerjisi tesislerinin kurulacağı alanların fizibilite çalışmalarında LiDAR verileri kullanılmaktadır. Ayrıca maden sahalarının hacim hesaplamaları, kazı-dolgu analizleri ve topoğrafik gözlemlerinde yerli ve yabancı firmalar LiDAR teknolojisine yönelmektedir.

8. Güvenlik, Askeri ve Sınır Gözetimi

LiDAR sistemleri, sınır güvenliği, kritik tesislerin korunması ve askeri amaçlı keşif faaliyetlerinde de önemli yer tutmaktadır. Bazı mobil sistemler, gece-gündüz fark etmeksizin 3B haritalama yaparak güvenlik birimlerine taktik avantaj sağlamaktadır. Karakol çevre planlamaları, izleme sistemleri ile entegre edilebilen lidar çözümleri sayesinde daha verimli hale gelmektedir.

9. Yerli Firmaların Rolü: Sanal Harita Mühendislik

Sanal Harita Mühendislik gibi yerli firmalar, Türkiye genelinde mobil LiDAR, el tipi LiDAR ve yersel lazer tarama sistemleriyle şehir planlaması, otel ölçümleri, fabrika modellemeleri ve restorasyon projelerinde hizmet vermektedir. Firma, 360 derece kamera entegrasyonu, nokta bulutu işleme, BIM entegrasyonu gibi konularda da uzmanlaşmıştır.

Sonuç

LiDAR teknolojisi, Türkiye’de geniş bir yelpazede uygulanmakta olup, coğrafi bilgi sistemlerinden afet yönetimine, kültürel mirastan tarıma kadar birçok alanda yüksek doğruluk ve hız sağlamaktadır. Teknolojik gelişmelerin devamıyla birlikte, LiDAR’ın daha erişilebilir hale gelmesi ve daha fazla alanda entegre edilmesi beklenmektedir. Sanal Harita Mühendislik gibi firmaların katkılarıyla bu teknolojinin daha yaygın ve etkin kullanılacağı öngörülmektedir.